W 1918 roku Polska była pojęciem niezbyt solidnie zdefiniowanym pod względem politycznym i geograficznym. Współczesna perspektywa polityczna każe widzieć początki II RP jako front walki z bolszewikami, ukoronowanej Bitwą Warszawską i ustanowieniem granicy na wschodzie. „Warszawsko-kresowy” etos utrzymuje się do chwili obecnej.
Wątki słabo obecne we współczesnej świadomości historycznej Polski to powstania śląskie i wielkopolskie oraz fakt uzyskania dostępu do morza. Przynależność do Polski takich miast, jak Toruń, Poznań, Katowice czy Gdynia traktowana jest jako oczywistość. Działająca w II RP organizacja pod nazwą Związek Obrony Kresów Zachodnich znikła niemal kompletnie z pamięci Polaków.
Rozpoczynamy dzieło przypominania…
10 lutego 2010 r. minie równo 90 lat od uzyskania przez II RP dostępu do morza. W kolejnych wpisach na forum Salonu24 będziemy Państwu przedstawiać kolejne fragmenty związane z Rzeczpospolitą Morską od jej symbolicznego „chrztu” poczynionego przez Generała Józefa Hallera, przez ważkie wydarzenia związane z morską tożsamością II RP, aż po ostatnie wypowiedzi Eugeniusza Kwiatkowskiego, spisane przed jego śmiercią w 1974 roku. Całą historię trudno rozpocząć inaczej:
Uroczystośćzaślubin Polski z morzem – sprawozdanie urzędowe
(Puck, 10 lutego 1920)
Do Pucka przybył pociąg o godz. 3 po południu. Dworzec przybrany był zielenią i sztandarami. Przed dworcem brama triumfalna ponad głowami tysięcznego tłumu ludności Pucka i okolic. Przyjazdu pociągu oczekiwał oddział marynarki wojennej, piechoty, szwoleżerów i ułanów. Powitany dźwiękami hymnu narodowego przeszedł generał Haller przed frontem kompanii honorowej, po czym wśród niemilknących, pełnych zapału okrzyków ruszono ku morzu, gdzie na wybrzeżu wznosił się wysoki maszt. Dookoła tego masztu zebrali się chorążowie ze sztandarami pułkowymi. Pierwszy przemówił pod masztem generał Haller, a następnie minister spraw wewnętrznych Wojciechowski, po czym duchowni poświęcili polską banderę morską, którą wśród odgłosów salw powitalnych wciągnięto na szczyt masztu. Wojska oddały honory, a kapele odegrały hymn narodowy. Chorążowie pochylili sztandary ku falom morskim i zanurzyli je z lekka na znak powitania morza polskiego przez polskie sztandary. Po zakończeniu tej uroczystości generał Haller z orszakiem udał się przed ołtarz polowy [...] Po kazaniu udano się ponownie nad morze. Tu generał Haller rzucił w fale symboliczny pierścień na znak zaślubin Polski z morzem, po czym dokonano poświęcenia i wbicia w morze słupa pamiątkowego [...]. Przemówienie generała Hallera pod masztem na wybrzeżu brzmiało jak następuje:
„Oto dzisiaj dzień czci i chwały! Jest on dniem wolności, bo rozpostarł skrzydła Orzeł Biały nie tylko nad ziemiami polskimi, ale i nad morzem polskim. Naród czuje, że go już nie dusi hydra, która dotychczas okręcała mu szyję i piersi. Teraz wolne przed nami światy i wolne kraje. Żeglarz polski będzie mógł dzisiaj wszędzie dotrzeć pod znakiem Białego Orła, cały świat stoi mu otworem.
Zawdzięczamy to przede wszystkim miłosierdziu Bożemu, a potem wszystkim tym, którzy w walce nie ustawali, lecz dotychczas dotrwali, zwłaszcza naszym praojcom, którzy walki o wolność toczyli. Cześć im! Oni nie dożyli tej radosnej chwili. My szczęśliwsi. Cześć tym, którzy w tej wojnie polegli! Cześć tym, którzy pracą, trudem i znojem walczą w szarej, codziennej walce życia! Cześć całemu narodowi polskiemu, cześć i tym narodom wolnym, które z wolnym narodem polskim chciały żyć i w tych tytanicznych walkach ramię przy ramieniu z nami stały jak sojusznicy! A teraz myśl nasza niechaj zawróci się ku Warszawie, skąd rządy idą i iść będą przez całą Polskę. Zwróćmy oczy ku naszemu dzielnemu Sejmowi i wznieśmy okrzyk na chwałę Ojczyzny, Sejmu udzielnego, Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego!”
Zebrani okrzyk ten powtórzyli z zapałem.
Źródło: „Archiwum Morskie Eugeniusza Kwiatkowskiego”, Gdynia, grudzień 2009
za: „Monitor Polski” nr 34, 12.02.1920 r., s. 2-3.
W kolejnych fragmentach zaplanowanych do publikacji na forum Salonu24, wśród wypowiedzi Eugeniusza Kwiatkowskiego, także: J.Haller, I.Mościcki, S.Frankowski, K.Sosnkowski, T.Wenda, A.Świętochowski, S.Żeromski, T.Ocioszyński, A.Roman, M.Wańkowicz i wielu innych... Przedstawione zostaną zagadnienia gospodarcze, polityczne, militarne,geograficzne...
Co najmniej na czas publikacji blog zmieni tytuł z "2x20. Gospodarka Wolnej Polski" na "2x20. Rzeczpospolita Morska". Wspólny zostanie adres: http://2x20.salon24.pl
