Przedstawiamy Państwu kolejny fragment dziennika Wicepremiera Eugeniusza Kwiatkowskiego.
23 sierpnia, dzień po ogłoszeniu paktu Stalin-Hitler, w siedzibie Prezydenta RP Mościckiego odbyły się dwie pilne narady, następnie odbyło się posiedzenie Prezydium Rady Ministrów (o 22), posiedzenie rządu (o 23), spotkanie kierownictwa resortu skarbu (o 24). Poniżej prezentujemy część relacji z pierwszego z tych zdarzeń - pomijamy obszerny fragment prezentacji samego Kwiatkowskiego (fragment na zdjęciu w poprzednim wpisie).
23 sierpnia [1939]
Konferencja na Zamku. Obecni: pan prezydent Rzeczypospolitej, pan marszałek Rydz-Śmigły, pan premier Składkowski, minister skarbu Kwiatkowski [wicepremier Kwiatkowski tak właśnie w dzienniku pisze o sobie].
(…) w zakresie ściśle gospodarczym panuje wysoka koniunktura. Produkcja wykazuje silny rozwój w działach związanych z obroną państwa, stopień zatrudnienia jest najwyższy na przestrzeni całego 20-lecia. Konsumpcja wewnętrzna jest znaczna - przy czym widoczne jest robienie zapasów w dziedzinie opałowej, cukru itp. (ceny wykazują stabilizację, a ceny zbożowe - spadek, względnie stan bardzo niski (pszenica poniżej 18 złotych). Ruch towarowy w Gdyni jest duży. Ruch inwestycyjny trwa.
- * -
Na piątek po południu mógłbym być gotowy z przedstawieniem pierwszego zarysu wniosków zmierzających do ograniczenia ujemnych skutków finansowych przy skoncentrowaniu wysiłku na zaopatrzenie potrzeb wojska. Program jest obszerny i wymagać będzie szeregu zarządzeń prawnych w formie dekretów prezydenta. Sprawa jest pilna - o ile samo założenie "napięcie polityczne bez działań wojennych" ma być nadał ważne.
Pan marszałek Rydz-Śmigły:
Nie lekceważy zapowiedzi niemieckich i sowieckich o układzie o nieagresji Niemcy - Sowiety. Demonstracja taka jest dla obu stron kosztowna ideologicznie. Trudno w tych warunkach sądzić, że dzieje się to bez głębszego celu. Poza momentem silnego zaskoczenia i deprymującego oddziałania na opinię Francji i Anglii na pewno ma Hitler na oku cel zastraszenia nas i ewentualnego przygotowania rozgrywki wojennej z nami,
Sytuacja ostatnio bardzo silnie napięta. Kto - jak Hitler - tak silnie napina sytuację, musi brać w rachubę możliwość wybuchu wojny. Nie ulega wątpliwości, że Niemcy bardzo intensywnie przygotowują się do wojny z nami. Natomiast zgodnie wszystkie meldunki i obserwacje wskazują, że Włosi ani do wojny nie są przygotowani, ani się do niej nie przygotowują. W czasie ostatnich manewrów włoskich ujawniły się duże braki armii włoskiej - i na tym tle miało dojść do scysji w kierownictwie (…)
Na Węgrzech niezadowolenie z powodu paktu Niemcy - Sowiety. Sowiety natomiast z punktu widzenia swego celu - osłabienia burżuazyjnej Europy i podsycenia konfliktu - postępują logicznie. Kto wie, czy nie będą zachęcać Niemiec do wystąpienia przeciwko Polsce.
Państwa sprzymierzone, które lekkomyślnie weszły w negocjacje z Sowietami, obecnie już tylko ratują pozory; działanie ich sprowadza się do utrudnienia gry Niemiec w Moskwie.
Pan Premier Skladkowski informuje:
Najgorzej reaguje społeczeństwo polskie w Małopolsce Wschodniej. Obawiają się ataku Niemiec ze względu na naftę i wywołanie powstania ukraińskiego. Również Ukraińcy chcieliby przy tej okazji coś zarobić i próbują, czy stanowisko rządu polskiego jest mocne.
Premier wysłał tam silne oddziały policyjne i w okręgach notorycznie nielojalnych - Brzeżany - polecił ostre wystąpienie.
Zajścia graniczne na granicy polsko-niemieckiej są codzienne. Ambasada niemiecka demonstracyjnie nocami ewakuuje się.
Na tym konferencję na Zamku zakończono.
- * -
W dalszej części dziennika – relacja z drugiego spotkania na Zamku oraz z prac rządu w dn. 23 i 24 sierpnia.
- * -
Uwaga. Materiały publikowane są w ramach projektu związanego ze 120 rocznicą urodzin oraz 35 rocznicą śmierci Eugeniusza Kwiatkowskiego.
Niektóre z przewidzianych do udostępnienia materiałów opublikowane zostały wcześniej - jak np. relacja powyższa (E.Kwiatkowski: Dziennik, WSIiZ, Rzeszów 2003), niektóre nie były dotąd publikowane bądź były kolportowane w ograniczonym zakresie.
Jeśli dysponujecie Państwo materiałami mogącymi wspomóc udokumentowanie postaci i dorobku Eugeniusza Kwiatkowskiego - prosimy o kontakt: biuro@kwiatkowski.edu.pl
