Sierpień 1939 – ostatni miesiąc przed wybuchem wojny. Czy Polska jest przygotowana? Oczywiście – nie jest. Wiemy to my, była to wiedza znana i wówczas. Choć być może nie doceniano wtedy realnego potencjału Niemiec.
Polska gospodarka zrealizowała właśnie czteroletni plan inwestycyjny (w ciągu trzech lat). Powstało mnóstwo obiektów infrastruktury oraz liczne zakłady przemysłowe – przede wszystkim zakładów mechanicznych i chemicznych mających służyć produkcji dla potrzeb wojska. Niektóre oddano do użytku w roku 1938, niektóre w 1939. Powstał Centralny Okręg Przemysłowy, produkcja szybko się rozkręcała. Eugeniusz Kwiatkowski rozpoczął realizację planu piętnastoletniego – który w pierwszej kolejności miał przyspieszyć uprzemysłowienie, w tym zintensyfikować rozwój województw lwowskiego i wołyńskiego.
Eugeniusz Kwiatkowski prowadził dziennik. Niemal codziennie pojawiały się w nim zwięzłe notatki na temat tego, co się zdarzyło w sprawach polskich – w sytuacji z Niemcami, w gospodarce światowej, w polskiej polityce i ekonomii. Nie była to opowieść fabularyzowana - raczej blog, w którym pojawiały się blisko siebie informacje o różnej randze i objętości.
Wybrano kilka zapisów z dziennika* z dni 25-27 sierpnia 1939:
25 sierpnia
Z Londynu komunikują, że dolar gwałtownie zwyżkuje. Za 1 funta płacono na początku giełdy 4,868 dolara; pod koniec giełdy płacono już tylko 4,5 dolara.
- * -
Godzina 1800. Sprawozdanie u pana prezydenta Rzeczypospolitej. Omawiam kolejno wszystkie projekty zarządzeń, stwierdzam też, że ze strony ministra skarbu będzie uczynione wszystko, by nie dopuścić do szybkiej deprecjacji złotego, ale w istocie wszystko zależy od wojska, którego wydatkowania nie mogę już ani ograniczać, ani kontrolować. Jeżeli wojsko będzie nadal wydawać pieniądze na cele niezwiązane ściśle z obroną, jeśli realizowane będą wydatki luksusowe (kino, dworzec kolejowy, luksusowe wille, szkoły, dom ludowy w Stalowej Woli na przykład) (…)
26 sierpnia
W Prezydium Rady Ministrów obrabia się najenergiczniej premiera (bracia Lepeccy), aby utworzyć podsekretariat stanu dla pułkownika Wendy (…) – jako komórkę propagandową. Obóz Zjednoczenia Narodowego usiłuje na obecnych trudnościach państwa zarobić. Placówka ta ma mieć znaczny budżet.
- * -
(…) dyrekcja Banku [centralnego] wysunęła ideę, aby złotego związać teraz z kursem funta angielskiego (to jest zdewaluować go o 6%). Poleciłem najkategoryczniej sprzeciwić się temu. Chyłkiem nie wolno dewaluować.
- * -
Odpływ wkładów jest bardzo znaczny. W piątek banki i kasy chwilowo zamykały się. (…) W sobotę napór na wkłady mniejszy
- * -
Dalsze incydenty graniczne i w Gdańsku.
27 sierpnia (niedziela)
Senator Tadeusz Kobylański i redaktor Strzeleński informują, że otrzymali następującą informację od redaktora Sachy (byłego członka zarządu Związku Oficerów Rezerwy), naczelnego redaktora „Warszawskiego Dziennika Narodowego”. Przybyło do niego 4 przedstawicieli obozu „piłsudczyków” zbliżonych do grupy „Zaczynu”, proponując (…) podjęcie kampanii przeciwko ministrowi skarbu Kwiatkowskiemu, czyniąc go odpowiedzialnym za obecny stan uzbrojenia i przygotowania do wojny – w sensie ujemnym, to jest że jako minister finansów nie dostarczył wojsku dostatecznej ilości pieniędzy.
Sacha (…) wskazał swoim rozmówcom, że mogą to uczynić w prasie Obozu Zjednoczenia Narodowego. Odpowiedzieli, że chwilowo tego uczynić nie mogą, gdyż Kwiatkowski jest w rządzie i ma poparcie Zamku. (…)
- * -
Wiadomość o przybyciu floty angielskiej na Bałtyk
- * -
Małość polityków, posłów, publicystów, mężów stanu ma jeden mechaniczny sprawdzian w przyszłości. Mali ludzie burzą się zawsze przeciwko temu, co w przyszłości ustalone być musi jako najobiektywniejsza wartość, jako słuszność, jako wielka racja stanu, a popierają i wiwatują w obliczu tego wszystkiego, co okaże się w przyszłości bezwartościowe, a nawet szkodliwe.
- * -
Największą karą losu jest współżycie i współdziałanie z półinteligentami.
W wyborze powyższym pominięto np. włączone do dziennika zestawienia finansowe oraz relacje z rozmów międzynarodowych, w tym bieżącej wpółpracy z ambasadorami USA i Wlk.Brytanii.
* Eugeniusz Kwiatkowski: "Dziennik" - pełny zapis o kresu 16 lipca 1939 - 6 sierpnia 1940 opracowany został przez prof. Mariana M. Drozdowskiego i opublikowany w Rzeszowie w 2003 roku
